Związek Polaków we Włoszech   Associazione dei Polacchi in Italia

STOWARZYSZENIE WŁOSKO-POLSKIE NOWE W MARCHE (AIPN Marche) – Sprawozdanie z działalności w roku 2023

Zanim przedstawimy pokrótce działalność naszego Stowarzyszenia pragniemy podkreślić, że podobnie jak w ubiegłych latach liczne nasze inicjatywy realizowane były we współpracy z Konsulatem Honorowym RP w Ankonie, który od ponad 10 lat wspiera nasze działania. Jesteśmy bowiem przekonani, że tylko wspólnym wysiłkiem można osiągnąć trwałe rezultaty i zrealizować inicjatywy o szerszym oddźwięku. Bez takiej synergii wysiłków Konsulatu, Stowarzyszenia i sympatyków, wszelkie inicjatywy byłyby rozproszone i miałyby znacznie mniejszy odzew.

Rok 2023 otworzyła smutna wiadomość o śmierci weterana 2. Korpusu Polskiego, naszego wielkiego przyjaciela, prof. Wojciecha Narębskiego. Konsulat i Stowarzyszenie przesłało kondolencje rodzinie, a także Stowarzyszeniu „Narębski Point” w Krakowie. Aby upamiętnić tego wyjątkowego człowieka, który po wojnie uczynił tak wiele dla upamiętnienia pamięci 2. Korpusu i którego mieliśmy zaszczyt znać osobiście i gościć w Ankonie przy wielu okazjach, 26 lutego 2023 r. członkowie AIPNM i Konsul Honorowy w Ankonie wzięli udział w mszy w trzydziestym dniu po śmierci (messa del trigesimo) w Loreto, zorganizowanej przez polską wspólnotę w Krypcie Ukrzyżowania Bazyliki Świętego Domu. Mszę za duszę Wojciecha Narębskiego odprawił polski ksiądz, Waldemar Niedziółka.

28 stycznia 2023 r. wiceprezes Maria Radożycka-Paoletti i członek AIPNM Iza Kotlarek wzięły udział w Okrągłym Stole Stowarzyszeń Polskich we Włoszech, zorganizowanym w Rzymie przez Ambasadę RP. Obecna była również Anna Traczewska, odpowiedzialna za szkoły języka i kultury polskiej „Anders” w regionie Marche.

27 lutego 2023 r. na zaproszenie Ambasady RP i Stacji PAN w Rzymie wiceprezes AIPNM, historyk Maria Radożycka-Paoletti, wzięła udział w spotkaniu polskich naukowców i badaczy pracujących we Włoszech. Była to ciekawa okazja do wzajemnego poznania się, wymiany doświadczeń z pracy we Włoszech, ale także poznania możliwości finansowania badań z polskich i europejskich instytucji.

25 kwietnia wzięliśmy udział w niektórych wydarzeniach zorganizowanych na terenie Regionu z okazji Dnia Wyzwolenia. Konsul Honorowa, Cristina Gorajski oraz niektórzy członkowie Stowarzyszenia uczestniczyli w obchodach Dnia Wyzwolenia w miasteczku Corridonia (MC), zorganizowanych przez ANPI we współpracy z lokalnymi instytucjami w Teatrze Velluti. Tegoż dnia rano wzięliśmy również udział w obchodach w Loreto, a po południu w miasteczku Offagna, w którym mieści się m. in. Muzeum Wyzwolenia Ankony, zawierające liczne pamiątki po 2. Korpusie Polskim. Przy tej okazji program telewizyjny Rai TG 3 nadał wywiad Matteo Tacconiego z George’m Dernowskim, synem Pawła Dernowskiego, oficera Pułku Ułanów Karpackich (https://www.rainews.it/tgr/marche/video/2023/04/dalla-polonia-spartita-alle-marche-in-guerra-storia-del-tenente-pawel-ed98cb3a-9804-4377-ad57-a4997fc1d0bb.html).

W dniu 27 kwietnia, na prośbę lokalnej sekcji ANPI, byliśmy obecni w Trecastelli na włosko-polskiej promocji kulturalnej w gimnazjach miasteczek Ripe i Monterado. Na tych terenach, wyzwolonych niegdyś przez 2. Korpus i gdzie do lata 1946 r. przebywały polskie oddziały, mieszka obecnie wiele młodych polskich i włosko-polskich rodzin; żywe jest tu też zainteresowanie historią, a także pamięć Jana Pawła II, wybranego przez miejscową społeczność na swego świętego patrona.

W dniach 18-19 maja grupa członków Stowarzyszenia wraz z Konsulem Honorowym Cristiną Gorajski i przedstawicielami stowarzyszenia byłych kombatantów z Maceraty wzięła udział w obchodach 79. rocznicy bitwy o Monte Cassino, które odbyły się w Monte Cassino i Acquafondata.

23 i 24 maja Stowarzyszenie i Konsulat Honorowy gościły w Loreto i Ankonie grupę polskich harcerzy, którzy odwiedzili Włochy w ramach projektu „Jednośladami Andersa”. Grupa została najpierw przyjęta w Loreto przez wiceprezesa Marię Radożycką-Paoletti, która oprowadziła ich po Polskim Cmentarzu Wojennym i Bazylice Świętego Domu, krótko wyjaśniając młodzieży historię cmentarza i polskich pamiątek w bazylice. Następnego dnia harcerze zostali przyjęci przez Konsulat Honorowy w Ankonie. Młodzi harcerze mogli zwiedzić miasto, a także … podreperować nadwyrężone długą marszrutą rowery i skosztować doskonałej włoskiej pizzy, którą poczęstowała ich pani Konsul.

24 maja po południu Stowarzyszenie i Konsulat gościli Pawła Piekarczyka, muzyka i dziennikarza „Gazety Polskiej”, zasłużonego w działalności na rzecz podtrzymywania pamięci o ofiarach zbrodni systemów totalitarnych, który wystąpił z koncertem gitarowym.

4 czerwca prezes Maria Teresa Bułhak-Jelski, w towarzystwie Konsul Honorowej i niektórych członków Zarządu AIPNM, odwiedziła Muzeum Balì w Colli al Metauro (PU), gdzie udała się wraz z grupą uczniów polsko-włoskich w ramach projektu „Szkoła Anders i Mikołaj Kopernik w Planetarium” realizowanego przez Szkoły Języka i Kultury Polskiej „Anders” w regionie Marche.

W czerwcu, lipcu i sierpniu, jak co roku, miały miejsce liczne inicjatywy poświęcone rocznicom wyzwolenia różnych miast i miasteczek w regionie Marche przez oddziały 2. Korpusu Polskiego.

Wśród najważniejszych inicjatyw warto wymienić trzy „dni polskie” w Maceracie (30 czerwca – 2 lipca), zorganizowane przez platformę promocji społecznej „Polovers”, we współpracy z Konsulatem Honorowym i AIPNM oraz przy udziale lokalnych instytucji. W wydarzeniu wzięli udział Ambasador Anna Maria Anders, Konsul Agata Ibek-Wojtasik, przedstawiciele władz miasta Macerata, członkowie i sympatycy Stowarzyszenia oraz miejscowi mieszkańcy. Po odtańczeniu tradycyjnego polskiego poloneza, uczestnicy wzięli udział w uroczystej kolacji w restauracji Villa Quiete w Montecassiano (MC), historycznej rezydencji otoczonej zielenią, w której podczas wojny stacjonowało polskie dowództwo. Następnego dnia zorganizowana została konferencja historyczna z udziałem miejscowych historyków, podczas której Maria Radożycka-Paoletti wygłosiła wykład na temat przyjaźni włosko-polskiej podczas kampanii adriatyckiej 2. Korpusu Polskiego 1944-1946. Na zakończenie polskich dni w zabytkowym pałacu, jakim jest Muzeum Archeologiczne w Ankonie, zaprezentowana została wystawa poświęcona polskiemu bursztynowi, która była otwarta do 20 lipca.

Obchody rocznic wyzwolenia odbyły się również 29 czerwca w Civitanova Marche i Montecosaro, ze złożeniem wieńców na grobie polskiego czołgisty, który poległ nad rzeką Chienti, i z odprawieniem mszy świętej w intencji poległych w kościele parafialnym San Paolo Apostolo w Civitanova Alta, z udziałem Konsulatu Honorowego RP, miejscowych władz i organizacji kombatanckich oraz członków AIPNM.

W dniach 17 i 18 lipca uroczyście obchodzono 79. rocznicę wyzwolenia Ankony z udziałem władz polskich i nowo wybranych władz włoskich, z udziałem członków naszego Stowarzyszenia, sympatyków i licznych mieszkańców. 17 lipca na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto odprawiona została msza święta w intencji poległych żołnierzy. Obecni byli przedstawiciele władz cywilnych, wojskowych i religijnych, włoskich i polskich, na czele z Ambasador RP we Włoszech, Anną Marią Anders i Konsul Honorową RP w Ankonie, Cristiną Gorajski, a także liczni członkowie i sympatycy Stowarzyszenia i przedstawiciele miejscowej społeczności włosko-polskiej. Następnego dnia, 18 lipca 2023, uroczystości odbyły się w Ankonie, najpierw przy Porta Santo Stefano, gdzie wygłoszone zostały okolicznościowe przemówienia oraz złożone wieńce przez władze miasta Ankony, ANPI i Ambasadę RP; wieńce złożono również pod Pomnikiem Ruchu Oporu (Parco del Pincio). Wieczór zakończył się w Mole Vanvitelliana w Ankonie koncertem polskiej i włoskiej muzyki jazzowej, przy współpracy organizatorów festiwalu Ancona Summer Jazz oraz Instytutu Polskiego w Rzymie. Była obecna dyrektor Instytutu, Adrianna Siennicka.

4 sierpnia obchody 79. rocznicy wyzwolenia odbyły się w Senigallii z udziałem burmistrza, konsula i członków AIPNM. W uroczystościach miała wziąć udział p. Ambasador RP Anna Maria Anders, lecz zmuszona była odwołać swój przyjazd ze względu na warunki meteorologiczne (stan zagrożenia). Choć uroczystości nie mogły się zatem odbyć według przygotowanego planu, jednak pod Pomnikiem Poległych zostały złożone wieńce, przy udziale burmistrza miasta, Konsula Honorowego Cristiny Gorajski, członków AIPNM i miejscowej ludności. Przy tej okazji burmistrz Senigalii wyraził słowa wdzięczności w stosunku do żołnierzy 2. Korpusu za ich ofiarę poniesioną w walce o wyzwolenie Polski i Włoch.

W dniach od 31 sierpnia do 7 września nasze Stowarzyszenie wspólnie z Konsulatem Honorowym zorganizowało podróż do Polski „Śladami Kopernika i bursztynu”, otwartą dla Członków i sympatyków AIPNM. Uczestnicy podróży zwiedzili Warszawę, a następnie związane z Kopernikiem miasta Elbląg, Frombork, a przede wszystkim Toruń – miasto rodzinne Kopernika, obecnie patrymonium UNESCO.  Następnie udali się do Gdańska, gdzie zwiedzali Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia i Sopot), nie pomijając Westerplatte, słynnego z bohaterskiej obrony we wrześniu 1939 r., oraz Stoczni Gdańskiej, związanej z narodzinami Solidarności. W Gdańsku-Oliwie uczestnicy podróży zwiedzili katedrę i wysłuchali koncertu na słynnych organach z XVII w.  Wizytę w rejonie Trójmiasta zakończyło zwiedzanie Pruszcza Gdańskiego, gdzie w czasach rzymskich zaczynał się słynny bursztynowy szlak. Uczestnicy wycieczki mieli okazję poznać dzieje handlu bursztynem i techniki jego obróbki.

1 września, w czasie pobytu w Warszawie p. konsul Cristina Gorajski oraz wice-prezes AIPNM Maria Radożycka-Paoletti złożyły wizytę w Włoskim Instytucie Kultury (IIC), gdzie zostały przyjęte przez nowego dyrektora Instytutu, Fabio Troisi, który przedstawił planowane przez Instytut wydarzenia kulturalne.

7 września Maria Radożycka-Paoletti wzięła udział w zorganizowanej przez Instytut w Warszawie wystawie p.t. „Prospekt”, poświęconej włoskiej malarce Elizie Montessori, inspirującej się w swej twórczości poezją Wisławy Szymborskiej. Wystawa, z okazji Roku Szymborskiej (2023), zorganizowana została przy udziale Cecilii Canziani, włoskiego historyka sztuki, współpracującej z Galleria Nazionale di Arte Moderna w Rzymie. Wystawę odwiedził również prof. J. Miziołek, który przy różnych okazjach współpracował z naszym Stowarzyszeniem.

W czasie pobytu w Warszawie Maria Radożycka-Paoletti spotkała się również z Anetą Hoffman, historykiem, prezesem Fundacji „Znaki Pamięci”. Fundacja ta, założona w 2019 r., powstała z inicjatywy historyków dokumentujących losy obywateli polskich w XX w. Wśród swych członków Fundacja ma m. in. potomków kombatantów 2. Korpusu w Polsce, którzy planują w przyszłym roku podróż do Włoch, aby odwiedzić miejsca pamięci 2. Korpusu.

23 września w Teatrze „Panettone” w Ankonie zaprezentowany został spektakl „Emigranci” polskiego dramaturga Sławomira Mrożka.

20 października w Trecastelli uroczyście obchodzone było święto patrona gminy św. Jana Pawła II, przy udziale miejscowych władz i ludności, a także p. Konsul Cristiny Gorajski oraz przedstawicieli AIPNM.

2 listopada uroczyście obchodzone było w Loreto Święto Zmarłych, rozpoczęte mszą za poległych żołnierzy polskich w bazylice loretańskiej, a zakończone złożeniem wieńców i zapaleniem zniczów na Polskim Cmentarzu Wojennym. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz polskich i włoskich, w tym Konsul RP w Rzymie, arcybiskup Loreto, p. Konsul Honorowa Cristina Gorajski, liczni członkowie AIPNM oraz mieszkańcy Loreto. Dla członków AIPNM, uroczystość stała się jednocześnie okazją poznania nowego Konsula RP w Rzymie, Bartosza Skwarczyńskiego. Po uroczystości członkowie i sympatycy AIPNM udali się na kolację, z udziałem Konsula, w toku której można było wymienić uwagi i nawiązać kontakty.

7 listopada w Tolentino odbyło się uroczyste otwarcie Roku Szkolnego Szkoły Języka i Kultury Polskiej „Anders”, z udziałem miejscowej społeczności polskiej i włoskiej, połączone z inauguracją roku szkolnego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

15 listopada w Loreto odbyła się przy szkole „Istituto Solari” inauguracja parku dedykowanego generałowi Andersowi. W uroczystości wzięła udział córka generała, Ambasador RP we Włoszech, p. Anna Maria Anders.

16 listopada w Loro Piceno (MC) odbyła się uroczysta inauguracja nowej Sali Muzealnej poświęconej 2. Korpusowi Polskiemu w Muzeum Dwóch Wojen Światowych z udziałem władz polskich i włoskich, przedstawicieli AIPNM oraz licznie zgromadzonych sympatyków 2. Korpusu także i z innych regionów Włoch. W pierwszej części uroczystości zabrała głos p. Ambasador Anna Maria Anders oraz burmistrz Loro Piceno, Roberto Paoloni. Następnie wice-prezes AIPNM, historyk Maria Radożycka-Paoletti wygłosiła referat p.t. „Żołnierze generała Andersa”. W toku uroczystości odznaczony został Pier Paolo Sediari, były zastępca burmistrza Ankony, za wieloletnie kultywowanie pamięci o polskich żołnierzach 2. Korpusu w Ankonie. W drugiej części uroczystości nastąpiło przecięcie wstęgi i oficjalne otwarcie nowej Sali Muzealnej oraz oglądanie licznych eksponatów, zgromadzonych dzięki wysiłkom miejscowego pasjonata historii p. Luca Cimarosa. Uroczystość zakończył wykwintny obiad w posiadłości spadkobierców Antoniego Mosiewicza, eks-kombatanta 2. Korpusu Polskiego, który po wojnie ożenił się z Włoszką i osiedlił się w rejonie Loro Piceno. Uczestnicy uroczystości mieli okazję zwiedzenia winnicy i poznania tajników produkcji wina, co przedstawił im obecny właściciel winnicy, syn Antoniego Mosiewicza.

18 listopada odbyła się inauguracja wystawy poświęconej Mikołajowi Kopernikowi przy Technikum „G. Marconi” w Forlì, zorganizowana przez naszego Członka, Pierluigi Consorti i jego żonę. W czasie uroczystości współpracująca wielokrotnie z AIPNM Francesca Ceci, włoski historyk sztuki, wygłosiła referat. Głos zabrała również Konsul Honorowy, p. Cristina Gorajski.

6 grudnia AIPNM oraz p. Konsul Cristina Gorajski wzięły udział w inauguracji sekcji poświęconej zabytkom starożytnego Rzymu w Muzeum Archeologicznym Regionu Marche w Ankonie.

8 grudnia odwiedził Ankonę konsul honorowy RP we Florencji, Stefano Barlacchi, z żoną. Jego spotkanie z konsulem honorowym w Anconie, Cristiną Gorajski, oraz z przedstawicielami miejscowej społeczności stało się okazją do wymiany uwag i doświadczeń, a także do zwiedzenia Muzeum Wyzwolenia w miasteczku Offagna, gdzie znajduje się wiele pamiątek po 2. Korpusie Polskim i jego udziałem w walkach o wyzwolenie regionu Marche. W Muzeum zostali powitani przez p. Joannę Choinkę, radcę gminnego, pochodzącą z Malborka, miasta partnerskiego Offagni, z którym Offagna podpisała program przyjacielskiej współpracy, mający na celu promowanie sportu wśród młodzieży.

10 grudnia konsul honorowy Cristina Gorajski oraz przedstawiciele AIPNM wzięli udział w Dniu Regionu Marche (Giornata delle Marche), zorganizowanym w Mole Vanvitelliana w Ankonie, a poświęconym aktualnym problemom i perspektywom Regionu (infrastruktura, rozwój, konkurencyjność).

Rok zakończył się 16 grudnia tradycyjnym Opłatkiem i wymianą życzeń, przy udziale polskich rodzin i dzieci uczęszczających do Szkoły Kultury i Języka Polskiego „Anders” w Maceracie, zorganizowanym przy kościele S. M. Ausiliatrice.

Na zakończenie tego krótkiego sprawozdania z naszej działalności dodajmy, że przez cały rok odbywał się kurs języka polskiego dla dorosłych, wznowiony regularnie po pandemii, prowadzony w lokalu udostępnionym AIPNM przez Konsulat Honorowy, zorganizowany przez AIPNM dla członków Stowarzyszenia i prowadzony przez nauczycieli-wolontariuszy członków AIPNM.

Prezes

Maria Teresa Bułhak-Jelski

Previous Stowarzyszenie Przyjaciół Polski w Umbrii – Sprawozdanie z działalności w roku 2023